Miniprzewodnik Wydawnictwa Bezdroża opisujący najważniejsze atrakcje turystyczne miasta bądź regionu. Poznasz historię miejsca, przeczytasz opisy atrakcji turystycznych i (najważniejsze dla turysty) informacje praktyczne: co warto zobaczyć, gdzie szukać noclegu i jak dojechać w miejsce, którego nie można pominąć zwiedzając okolicę. Zapraszamy na wycieczkę!
Biebrzański Park Narodowy
Przyroda biebrzańskich bagien od kilku lat cieszy się międzynarodowym uznaniem. Nie ma w tym nic zadziwiającego, to w końcu jedno z niewielu miejsc na starym kontynencie, gdzie wciąż można podziwiać rozległe, na wpół dzikie krajobrazy i podglądać tak liczną awifaunę. Tereny podmokłe (Biebrzański Park Narodowy jest największym i najbardziej bagiennym parkiem Polski) są ostoją wielu gatunków zagrożonych wyginięciem. Park to królestwo łosia i europejska mekka ornitologów, także amatorów, którym emocji dostarczają spotkania z wodniczką czy dubeltem.
Biebrzański Park Narodowy obejmuje zasięgiem niemal całą dolinę Biebrzy. Pod ochronę wzięto 155-kilometrowy odcinek rzeki (cała ma 165 km). Park rozpoczyna się tuż za Nowym Dworem, 5 km od granicy z Białorusią, a jego przeciwległy kraniec opiera się o Narew, do której uchodzi Biebrza. Granica obszaru chronionego na odcinkach od ujścia Brzozówki do Osowca i od Brzostowa do ujścia do Narwi dotyka koryta rzeki, w dwóch miejscach znacznie się od niej oddala, obejmując dawny rezerwat Czerwone Bagno i Brzeziny Ciszewskie, a w dolnym biegu - rozległe Bagna Podlaskie i Ławki. Sieć wodną tworzy oprócz Biebrzy i jej dopływów (największy to rzeka Ełk) kilka kanałów, które powstawały od XIX w. Najbardziej znany to Kanał Augustowski, łączący dorzecze Biebrzy z Niemnem. Kanały Rudzki i Woźnawiejski tworzą system, który miał regulować przepływy między Biebrzą, Ełkiem a Jegrznią.
Ze względów geomorfologicznych Kotlinę Biebrzańską w obrębie parku dzieli się na trzy baseny. Basen północny(górny) obejmuje dość wąski obszar sąsiadujący z początkowym biegiem rzeki, za jego granicę przyjmuje się przewężenie w okolicach Sztabina. Basen środkowy to obszar między Sztabinem a Osowcem, dość szeroki zwłaszcza w kierunku północnym. Basen południowy (dolny) zaczyna się w okolicach Osowca, a kończy przy ujściu rzeki. Jest to najbardziej naturalna, pierwotna cześć kotliny.
Rozległa, nieuregulowana Biebrza tworzy mnóstwo zakoli, rozwidleń i ślepych odnóg. Rzekę charakteryzują wysokie wezbrania wiosenne i tzw. niżówki letnio-jesienne (dolina ma największą w Polsce pojemność retencyjną). Na terenach zalewowych i wśród starorzeczy rozwijają się typowe dla takich miejsc zbiorowiska roślinne - szuwary, trzcinowiska, łany osoki aloesowatej. Dalej od koryta rzeki ciągną się rozległe turzycowiska, przez znaczną część roku zalane wodą. W tych specyficznych warunkach powstają torfowiska, jedne z największych w Polsce. To najcenniejsze przyrodniczo obszary parku - biebrzańskie bagna. Dzikie, puste, monotonne i trudno dostępne dla człowieka.
Bagna obejmują przeszło 40% terenu parku, a występują przede wszystkim w basenach północnym i południowym. Dolinowym torfowiskom w znacznej części udało się przetrwać destrukcyjne melioracje. Dominują torfowiska niskie i przejściowe, zasilane zarówno wodami płynącymi, jak i wodami podziemnymi oraz wysiękowymi. Pokrywają je głównie turzycowiska i mechowiska oraz karłowate brzozy. Teren jest grząski i kępiasty. Bagna porastają też lasy. Najcenniejszy kompleks to bory bagienne na Czerwonym Bagnie.
Dzięki zachowaniu rzadkich siedlisk bagiennych biebrzańską dolinę cechuje wielka różnorodność gatunkowa. Świat roślinny charakteryzuje znaczny udział gatunków borealnych i reliktów glacjalnych (epoki lodowcowej), najcenniejsze to: brzoza niska, bażyna czarna, tłustosz pospolity, wierzba lapońska i skalnica torfowiskowa. Na bagnach występuje wiele rzadkich i ciekawych roślin: owadożerne rosiczki, aromatyczne bagno, pięknie kwitnąca szachownica kostkowana i aż 20 gatunków storczyków (najliczniejsza w Polsce populacja efektownego obuwika).
W 1995 r. Biebrzański Park Narodowy wpisano na listę ramsarską (Konwencja z Ramsar to porozumienie chroniące obszary wodno-błotne o międzynarodowym znaczeniu), doceniając jego znaczenie jako ptasiej wylęgarni. Do tej pory odnotowano 271 gatunków ptaków, z czego 180 lęgowych. Dla dubelta, kropiatki, orlika grubodziobego, rybitwy białoskrzydłej i derkacza jest to najważniejsza ostoja w Europie Środkowej i Zachodniej. Ornitologów z całego świata przyciąga również niepozorna wodniczka, a w czasie migracji stada batalionów, kaczek, gęsi i żurawi.
Nie ma w Polsce drugiego miejsca, gdzie tak łatwo o spotkanie z łosiem (najliczniejsza populacja w kraju, ok. 400 osobników). Więcej szczęścia trzeba, by napotkać przemykającego chyłkiem wilka czy buszującą w trzcinach wydrę.
Szaty Bataliona
Godowa szata samca bataliona stanowi potwierdzenie, że wśród ptaków to płci męskiej należy się miano pięknej. Kolorowe upierzenie, bujna kryza i kaptur, które ptak stroszy podczas toków, budzi podziw pstro ubarwionych samiczek. Dotychczas nie udało się zaobserwować dwóch identycznie ubarwionych samców. Uwodzicielską moc - nie tylko dla batalionowych kokoszek, ale i ptakolubów - ma taniec godowy. Można go obserwować nad brzegami rozlewisk od połowy kwietnia do połowy maja. Później liczne nad Biebrzą bataliony odlatują na północne lęgowiska, a kilkanaście osobników odbywających lęg nad rzeką trudno już wypatrzeć. Przez cały rok można jednak podziwiać tokującego bataliona w logo Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Rozległy obszar parku można zwiedzać na wiele sposobów. Przez teren wiedzie aż 486 km szlaków turystycznych: kajakowych, pieszych, rowerowych i ścieżek edukacyjnych. Na kilku wybudowano wieże i pomosty widokowe oraz położono kładki ułatwiające przejścia po grząskim terenie. Najatrakcyjniejsze pod względem przyrodniczym są szlaki w okolicach leśniczówek: Barwik (czerwony i zielony) oraz Grzędy (niebieski, czerwony, zielony). Wczesną wiosną, kiedy Biebrza jest szczególnie piękna, najbardziej bagienne trasy są trudne lub wręcz niemożliwe do przebycia (buty gumowe to absolutny wymóg). Głównym szlakiem biebrzańskim, biegnącym wzdłuż całego parku, jest szlak niebieski z Wizny do Lipska.
Na szlaki obowiązują bilety wstępu. Niektóre trasy są czasowo wyłączane z ruchu turystycznego, m.in. w porze lęgowej ptaków czy podczas rykowiska. Większość szlaków turystycznych opisano w części informacyjnej. Tam też podano ceny wstępu.
