Tom trzeci, część trzecia dzieła „Słowianie Zachodni” omawia następujące tematy: Czasy przewagi polskiej w Słowiańszczyźnie Północno-Zachodniej (999 -1034). Zmiana stosunku Polski do Niemiec, Czech i Słowian zaodrzańskich: 1. Stan Słowiańszczyzny północno-zachodniej w końcu X w. Polska przygotowuje się do obrony Zaodrzańców. 2. Podróż Ottona III do Polski. Umowa jego z Bolesławem Chrobrym r. 1000. Niezależność kościoła polskiego. Arcybiskupstwo Gnieźnieńskie z trzema sufraganiami. 3. Bolesław Chrobry najeżdża Łużyce i zrywa stosunki z Henrykiem III r. 1002. 4. Zaburzenie w Czechach: książęta Bolesław Rudy i Władybój. Bolesław Chrobry zajmuje Czechy (1003). 5. Przeniewierstwo Lutyków względem reszty Słowian. Henryk II, zawarłszy z nimi przymierze, śmielej przeciw Bolesławowi występuje. Pierwsza wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami (1003-1005): 1. Henryk II ściga stronników Bolesława w Niemczech. Bolesław opanowuje Miszno (1003) i do Bawarii wpada (1004). Henryk II zagrania Milsko. 2. Najazd Henryka II na Czechy. Bolesław opuszcza Pragę (1004). Szturm Budziszyna, z którego załoga polska ustępuje. 3. Wyprawa Henryka II do Polski. Lutycy posiłkują Niemców. Henryk w Międzyrzeczu. Pokój poznański r. 1005. Druga wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami (1007-1013): 1. Henryk II przygotowuje wyprawę do Polski. Bolesław, uprzedzając go, gwałtownie rzuca się za Odrę, aż pod Magdeburg; odzyskuje Łużyce i Milsko roku 1007. Zamiast Guncelina margrafem miśnieńskim zostaje Herman. 2. Nowa wyprawa Henryka II r. 1010. Choroba i powrót z Jaryna. Niemcy z Jaromirem posuwają się pod Głogów bezskutecznie. Przymierze merseburskie 1010. Henryk II obwarowuje Lubuszę; (1011), zamyśla nową wyprawę. Bolesław burzy Lubuszę r. 1012. 3. Zamieszanie w Czechach i łatwowierność Lutyków Henryk II wyzyskuje na swą korzyść (1012). Bolesław i Henryk traktują o pokój. Zjazd w Merseburgu. Drugi pokój merseburski r. 1013. Trzecia wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami (r. 1015-1018): 1. Pokój merseburski nie zadowala przeciwników. Bolesław wzywa do związku Czechów i podburza przeciw Henrykowi II Włochów (1014). Oldrzyk więzi Mieszka. Czesi i Lutycy stają po stronie Henryka. Bolesław gotuje się do wojny (1015): 1. Nowa wyprawa Henryka II do Polski (r. 1015). Klęska w ziemi Diedoszów. Henryk II ucieka do Merseburga. Mieszko w ślad za nim napada Miszno. Zawieszenie broni. 3. Ostatnia wyprawa Henryka II do Polski r. 1017. Szturm Niemczy. Polacy gromią Niemców, Czechów i Lutyków. Pokój budziszyński r. 1018. 4. Pogląd na rządy Bolesława Chr. za Odrą. Zarząd duchowny i świecki. Diecezje. Grody warowne. Urzędnicy. Załogi wojskowe. Upadek przewagi polskiej w Słowiańszczyźnie północno-zachodniej: 1. Koronacja Mieczysława II oburza Niemców. Zmowa przeciw niemu. Mieczysław II pustoszy pograniczną Saksonię (1028). Wyprawa Konrada II do Węgier i Polski (1029). Odwet Mieczysława II z Lutykami (1030). 2. Oderwanie od Polski Morawii (r. 1039) i Słowaczyzny. Najazd Brzetysława wspólnie z Konradem II na Węgry (1030). Emeryk książę Ruzii (+1031). Jarosław zabiera grody czerwieńskie (1031). Konrad II wkracza do Łużyc. Mieczysław II ustępuje Łużyce Ditrychowi (1031). 3. Napad Bezbraima (1031). Ustąpienie z kraju Mieczysława II. Zaburzenie. Ucieczka Ryksy. Zamordowanie Bezbraima (1032). Nowe ustępstwa cesarzowi. Śmierć Mieczysława II (1034). Oderwanie Łużyc i Milska od Polski. 4. Wygnanie z Polski i Kazimierza (1036). Bezkrólewie. Zaburzenie. Masław wojewoda. Obodryci Lutycy w epoce rządów polskich między Odrą a Łabą (1002-1034): 1. Zachowanie się Lutyków i Obodrytów względem Bolesława Chrobrego w r. 1003. 2. Stosunki Obodrytów do Niemców Lutyków. 3. Zatargi Lutyków z Niemcami (1029-1036).
